Ө.Уранцэцэг: Мэтгэлцээний ур чадвараа хөгжүүлэх хэрэгтэй юм байна гэж дүгнэсэн

2016.07.6-10-ны хооронд нийт 51 улс 2 олон улсын байгууллагын төлөөлөгч болох 150 залуучууд Модел АСЕМ-ын Залуучуудын чуулга уулзалтанд оролцож асуудлууд дэвшүүлж хэлэлцсэн билээ. Хуралдаанас гарсан шийдвэр, санал зөвлөмжийг АСЕМ 11 дээд хэмжээний чуулга уулзалтанд хүргүүлэхээр тунхаг бичиг гаргасныг төлөөлөгч болох дөрвөн залуу Монгол, Словак, Мянмар, Швейцарын  төлөөлөгчид уншиж танилцуулсан. Энэхүү том үйл ажиллагаанд олон орны  залуучуудыг төлөөлж оролцсон Монголын төлөөлөгч Ө.Уранцэцэгтэй ярилцсан юм.

Сайн байна уу, Танд энэ өдрийн мэнд хүргэе! АСЕМ11 дээд хэмжээний чуулга уулзалтанд Монголоос сонгогдож оролцсонд тань баяр хүргэе!

Сайн байна уу, Баярлалаа.

Манай уншигчдад өөрийгөө танилцуулна уу?

Намайг Өлзийхүүгийн Уранцэцэг гэдэг. Түрүү жил Истанбул хотын их сургуулиас бакалаврын зэргээ амжилттай хамгаалсан бөгөөд 2011 оноос хойш Их Британий Global Changemakers-ын гишүүн, 2012 оноос Улаанбаатарт “Байгалийн Эхийн Хүүхдүүд” төрийн бус байгууллагыг хариуцан ажилллаж байна. Энэ удаагийн АСЕМ-ын Залуучуудын загвар чуулганд гадаад дотооодын 1300 хүүхэд бүртгүүлснээс 50 Монгол оюутан шалгарсаны нэг нь болсондоо баяртай байна.

Яагаад АСЕМ-д оролцохоор шийдвэрийг гаргасан бэ?

АСЕМ бол 2 жил д нэг удаа зохион байгууллагаддаг олон улсын дээд хэмжээний албан бус уулзалт гэдгээрээ онцлогтой. Энэ жилийн 11 дэх АСЕМ-ийг дагалдах уулзалтууд мөн манай оронд зохион байгууллагдаж байгаагийн нэг нь АСЕМ-ын Загвар Чуулган. Энэ уулзалтанд залуу үеийн төлөөлөл манлайлагч оюутанууд оролцсон бөгөөд дээд хэмжээний АСЕМ -ын дипломат яриа хэлэлцээрүүдийг яг бодитоор нь туршиж санал бодлоо хуваалцсан. Энэ загвар чуулганд оролцох нь олон улсын улс төр, харилцааны талаарх туршлага судлах гайхалтай боломж учраас оролцох хүсэлтээ гаргасан юм.

Модел ACEM-ын Залуучуудын хуралд аль улсыг төлөөлсөн бэ? Салбар хэлэлцүүлэгт аль асуудалд оролцсон бэ?

АСЕМ-д Португал улсыг төлөөлөн оролцсон. Улс төрийн салбар хэлэлцүүлэгт бусад орны төлөөлөгч нартаа хамт оролцсон. Анх Португал улсыг төлөөлөх болсноо мэдээд энэ улсын тухай өнгөц төдий л мэддэгээ ухаарсан. Хурал болохоос өмнө бид нар 4 төрлийн даалгавар хийх ёстой байсан ба даалгавар судалгаа хийх явцдаа энэ улсын тухай мэдлэг маань асар их дээшилсэн. Өөрийнхөө улсаас өөр улс төлөөлнө гэдэг хүнд даалгавар, өөр орныг өөрийнх мэт эрх сонирхолыг нь хамгаалж ярина гэдэг бол илүү хүнд соирлт. Гэхдээ энэ бол АСЕМ-ын загвар чуулганы давуу тал юм. Ганцхан цааснаас уншаад зогсохгүй Португалаас ирсэн оролцогчтой үзэл бодлоо хуваалцаснаар энэ орны тухай мэдлэг маань цогц болж өөрийн эрхгүй хүндэтгэх сэтгэгдэл төрсөн. Энэ бол жинхэнэ “Connectivity” гэж би бодож байна.

Залуучуудын хуралд оролцсон гадны төлөөлөгчид болон манай залуучуудын оролцоо хэр байсан бэ, ялгаа байв уу?

Монголоос 50 залуус буюу хамгийн олон тооны оролцогч нарыг сонгосон нь 1-т бид эх орондоо энэ арга хэмжээг зохион байгуулж байгаа 2-т Олон улсын хуралын туршлагатай туршлагагүй олон Монгол залууст ер нь олон улсын дипломат харилцаа хэрхэн явагддаг, дипломат ёс зүйг харуулах зорилготой. Чуулганы дараа Монгол оролцогч нар бид ярилцсан. Бид бүхэнд асар их оюуны нөөц байна бас туршлага судлах мэтгэлцээний ур чадвараа хөгжүүлэх хэрэгтэй юм байна гэж дүгнэсэн.

Ихэнх гадаадын ороцогчид өндөр түвшинд бэлтгэгдсэн, дээд түвшний олон арга хэмжээнд яриад сурчихсан ёстой гялалзсан залуус байсан. Манай монгол залуучуудад, залуу манлайлагч нарт олон боломж бий, хурдацтай хөгжиж буй энэ эрин цаг үед Монголын дуу хоолойг дэлхийн тавцанд хүргэх үүрэг хариуцлага бидэнд бий. Үүнд бид залуучууд л өөрсдийгөө сайн бэлдэж өрсөлдөх хэрэгтэй, өрсөлдөж ч чадна.

Залуучуудыг төлөөлж дөрвөн залуус дээд хэмжээний чуулганд оролцсон, ямар шалгуураар сонгогдсон бэ?

Дөрвөн залуучуупын дунд нэг Монгол төлөөлөл байх нь гарцаагүй зохион байгуулж байгаа улс нь Монгол учраас, Швейцараас нэг төлөөлөл үг хэлдэг нь Модел АСЕМ-ыг Швейцарын Засгийн газар мөнгөн хөрөнгөөр туслаж зохион байгуулсантай шууд холбоотой. Бусдаар бол яг яагаад тухайн залуучуудыг сонгосон нь Ази-Европын саны багийнхан л мэдэх байх. Хувь хүний оролцоо, идэвхийг харсан боловуу гэж ойлгож байна. Ямартай ч дээд хэмжээний уулзалтанд 150 залуу манлайлагч нарыг төлөөлж дөрвөн залуугийн нэг болсондоо үнэхээр баяртай байна.

Залуучуупын хэлэлцүүлэг хурлаас гарсан тунхаг бичгийн гол дэвшүүлсэн санаа нь юу байсан бэ?

АСЕМ-ын 20 жилийн түүхэнд залуусын дуу хоолой анх удаагаа сонсогдож байгаагаараа энэ жилийн АСЕМ бол түүхэн үйл явдал болохыг бид дурдаад шийдвэр гаргах түвшинд залуусын оролцоог цаашид дэмжихийг уриалсан. Нийгэм, эдийн засаг, байгаль орчны асуудлуудын хамтын ажиллагаа, харилцааг чухалчлан үзэж залуучууд, эмэгтэйчүүдийн нийгмийн оролцоог дээшлүүлэх мөн залууччуудын ажилгүйдлийг бууруулах зохистой арга хэмжээ авахыг шаардсан.

Энэ удаагийн Модел АСЕМ Залуучуудын чуулга уулзалтаас хамгийн чухал гэж бодож байгаа суралцсан зүйл тань юу вэ?

Олон талт улсын хэлэлцээр хэрхэн бодит амьдрал дээр явагддаг, мөн хэрхэн сайн дипломат байж өөрийн улс, тив хийгээд дэлхийн тулгамдсан асуудлыг шийдвэрлэхийг өөрийн биеэр оролцож мэдлэгээ дээшлүүллээ. Өөрийн улс орны ашиг сонирхлыг бусад улсын байр суурийг хүндэтгэн дипломат аргаар хамгаалах арга барилд суралцсан нь хамгийн том ач холбогдолтой байсан.

Төрийн бус байгууллагат ажилдаг гэж дээр дурдсан. Ямар чиглэлийн үйл ажиллагаа явуулдаг талаар илүү дэлгэрэнгүй ярихгүй юу?  

Манай “Байгалийн Эхийн Хүүхдүүд” ТББ 2012 онд байгуулагдаж Уур амьсгалын өөрчлөлт, байгалийн аюулгүй тогтвортой байдлыг таниулж суртчилах чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг. Би өөрөө үүсгэн байгууллагачдын нэг, 2013 оноос төслийн менежерээр ажиллаж байна. За байгууллагийнхаа хөтөлбөрүүдээс дурьдвал 2014 онд Баянгол дүүргийн 10 жилийн сургуулиудийн сурагч нарт Байгаль орчиноо танин мэдэхүйн 7 хоногийн аян зохион байгуулж байсан. Мөн Их дэлгүүртэй хамтран хүүхдийн баяраар “Wish Tree’ буюу дэлхийн уур амьсгалын өөрчлөлтийн тухай фактуудаар чимсэн Хүслийн мод аянг зохион байгуулж тэнд өлгөсөн хүүхдүүдийн хүслийг хандив цуглуулж биелүүлсэн байгаа. Манай ТББ одоогоор 5 хүн ажилладаг цомхон байгууллага бөгөөд үйл ажиллгааагаа цаашид өргөжүүлэхээр ажиллаж байна. Мөн Америкийн “FANG” Төрийн бус байгууллагатай хамтран ажиллахаар ярилцаад байна.

Ямар мэргэжлээр сурч төгссөн бэ?

Биснесийн Удирдлага Менежмент болон Хэвлэл Мэдээлэл Телевиз гэсэн 2 мэргэжил эзэмшсэн.

Байгаль орчны мэргэжлийн хүн биш боловч энэ чиглэлээр анхаарал хандуулж ажилладагт талархал илэрхийлье. Манай орны байгаль орчны гол асуудлыг юу гэж харж байна вэ?

Монгол улс байгалийн гоо үзэмжээрээ дэлхийд гайхагддаг боловч бас эрс тэс уур амьсгалаараа олны анхаарлыг бас татдаг. Хотод суурьшин буй хүмүүс ихэвчлэн өөрсдийн амьдарч байгаа орчноороо Монголын уур амьсгалийг төсөөлөх нь дутмаг. НҮБ-аас гаргасан судалгаагаар Монгол улсын онцлох асуудлуудад Цөлжилт, Зуд , Үер гэх мэт байгалийн гамшгууд орсон бөгөөд үүнийгээ дагаад цэвэр усны хүрэлцээ, нүүдэлчин ард түмний аюулгүй байдал мөн хөндөгдөж байдаг.

Энэ удаагийн АСЕМ-ын чуулганд ч мөн адил Уур амьсгалийн Өөрчлөлтйн тухай асуудлууд ихээр хөндөгдөж яригдсан. Дэлхий нийтээр дагаж мөрдөх НҮБ-ын 17 Тогтвортой хөгжлийн зорилтуудын 13-т энэ тухай дурьдсан байгаа бөгөөд 2030 хүртэл биелүүлэхээр болсон энэ хөтөлбөрийг АСЕМ тэргүүд мөн чухал хэмээн онцолж байгаа хэмээн найдаж байна.

Их Британы Global Changemakers-ийн гишүүн гэдгээ дэлгэрүүлэхгүй юу?

2007 оноос Их Британий Консул энэ хөтөлбөрийг хэрэгжүүлж эхэлсэн бөгөөд олон улс, тивийн нийгэмдээ өөрчлөлт хийж байгаа залуучуудын сүлжээ нетворк юм. Одоо бие даасан байгууллага болон ажиллаж буй бөгөөд сонирхол нэгтэй залуусийг нэгтгэж санал бодлоо солилцох мөн хамтран ажиллах тавцанг бий болгодогоороо ач холбогдолтой. Мөн олон улсын арга хэмжээнд оролцоход залуучуудаа дэмжих нь ч бий.

Өмнө нь ямар нэгэн олон улсын хуралд оролцож байсан уу, байсан бол ямар?

Global Youth Summit 2011, International Students Festival in Trondhiem 2013 and 2015-д өмнө нь оролцож байсан. Global Youth Summit нь миний анхны олон улсын семинаруудын нэг бөгөөд 16-19 насны залуу хүмүүс хэрхэн нийгэмдээ өөрчлөлт хийх, дуу хоолойгоо хүргэх мөн шаардлагатай төслийн санхүүжилтийг хэрхэн бий болгох тал дээр цогц мэдээлэл өгсөн арга хэмжээ болж байсан юм. Олон улсын 60 хүүхэд сонгогдсоноос Монголыг төлөөлж би оролцож байсан. Сүүлд миний төрийн бус байгууллага байгууллах санаа ч үүнээс их үүсвэртэй.

International Students Festival in Trondheim 2013 ‘Trade Your Ideas’ гэсэн уриатайгаар Норвеги улсад зохион байгуулагдсан. Жинхэнэ үзэл бодлоо хуваалцах талбар байсан гэж хэлж болно. 2015 оных нь Discrimination сэдвийн доор болсон бөгөөд ер нь International Student Festival нөлөө бүхий олон зочин лекторүүд ирдэгээрээ онцлогтой. 2015 онд л гэхэд Далай Лам ирж бидэнтэй яриа хийж, залуучуудын төлөөллүүдтэй уулзсан байгаа. Би өөрөө Transperency International -ийн үүсгэн байгуулагч Peter Eigen уулзаж ярилцан боломж олдсон.

Залуу хүний хувьд үеийн залуучуудаа манлайлж, үлгэр жишээ болж байгаад тань баяр хүргэе! Өөрийн чинь хувьд амьдралдаа зарчим болгож явдаг зүйл юу вэ?

Залуу хүний хувьд өдөр болгоныг үр бүтээлтэй, эрч хүчтэй өнгөрөхийг эрмэлздэг. Хамгийн гол нь өөрийгөө энэ дэлхий дээр амьдарсан гэсэн ул мөрөө үлдээхийг хүсдэг. Энэ нь зүгээр хүнд туслах эсвэл хүнтэй сайхан харилцах гээд юу ч байж болно. Миний нэг үйлдэл бусад хүмүүсийн амьдралд тодорхой хэмжээгээр нөлөөлж байдаг учраас эргэн тойрондоо анхаарлаа хандуулж зөв үйлдэл, зөв сэтгэлгээтэй байхыг үргэлж хичээдэг.

Хэрвээ нууц биш бол өөрийнхөө мөрөөдлөөс хуваалцахгүй юу?

Нэгдсэн Үндэсний Байгууллагын Байгаль орчны Ерөнхий Ассамблегийн анхны ерөнхийлөгчөөр монгол хүн буюу С.Оюун сайд томилогдож байсан. Миний мөрөөдөл бол олон улсын байгууллагат ажиллаж эх орондоо болон дэлхийн бусад улсуудад төсөл хэрэгжүүлж хүмүүсийн амьдралд сайн сайхан өөрчлөлтийг авчрахыг мөрөөддөг.

Мөрөөдлөөсөө хуваалцсанд баярлалаа. Үеийнхээ залуучуудда хандаж хэлэхийг хүсдэг зүйл юу байгаа юу?

 Монгол залуучууд их омголон бардам. Энэ Монгол уугуул зангаа зөвөөр ашиглаж үргэлж өөртөө итгэлтэй, үзэл бодлоо баттай хамгаалахын хажуугаар нээлттэйгээр аливаа зүйлд хандаж байгаарай гэж уриалж байна.

Сонирхолтой яриа өрнүүлсэн танд баярлалаа. Цаашдын ажил хөдөлмөрт нь өндрөөс өндөр амжилтыг хүсье!

Б.Болор